Regie: Jason Woliner | Scenario: Peter Baynham, Sacha Baron Cohen, Anthony Hines, Lee Kern, Dan Mazer, Erica Rivinoja en Dan Swimer | Cast: Sacha Baron Cohen (Borat Sagdiyev), Maria Bakalova (als Irina Novak - Sandra Jessica Parker Sagdiyev), Luenell (zichzelf), e.a. | Speelduur: 95 minuten | Jaar: 2020

We gaan terug naar het jaar 2006. Donald Trump was niet meer dan een gewiekste zakenman met te veel geld, naar zichzelf genoemde torens en een eigen televisieprogramma. Bij corona dachten we hooguit aan een Mexicaans biertje, een andere benaming voor de kransslagader of de atmosfeer van de zon. President Bush zat in het Witte Huis en de term nepnieuws sloeg nog gewoon op nieuws dat evident niet waar was.

Het was ook het jaar waarin de Britse komiek Sacha Baron Cohen zijn tweede bioscoopfilm rondom één van zijn typetjes lanceerde. Zijn mockumentary Borat: Cultural Learnings of America for Make Benefit Glorious Nation of Kazakhstan maakte een groot publiek bekend met de Kazachse sterreporter Borat Sagdiyev die erop uittrok om zo'n beetje alles en iedereen te kakken te zetten. De sterkste scènes waren niet gescript maar bestonden uit echte Amerikanen die niet door hadden dat ze grandioos in de maling werden genomen.

Veertien jaar later is er meer veranderd dan wat de inleiding van deze recensie zoal opsomt. De Me Too- en Black Lives Matter-beweging bestonden nog niet. De wereld heeft een realistischere kijk gekregen op de omgang met vrouwen, homo's en transgenders en probeert de dominante autonomie van de witte rijke Westerse man te doorbreken. Dat roept dan ook gelijk de vraag op of de humor van Baron Cohen nog wel past in deze tijd. Ook al is de aandacht voor de belangen en gevoelens van minderheidsgroeperingen meer dan terecht, er zijn ook veel lange tenen voor in de plaats gekomen. Als je jezelf, je 'soortgenoten' en medemens niet meer belachelijk mag maken is de humor dan niet dood, vragen veel komieken zich af.

Gelukkig doet Baron Cohen weinig concessies, ook al ontstond bij deze tweede bioscoopfilm rondom zijn Borat wel weer enige ophef. Vanuit de politici die te kijk worden gezet tot een overlevende van de Holocaust die inmiddels is gestorven maar door Baron Cohen na afloop van de opnames persoonlijk op de hoogte werd gesteld van zijn bedoelingen. De lef van de komiek is dat hij iedereen te grazen neemt, inclusief zijn eigen Joodse achtergrond, de Kazachstanen die hij nog steeds als uiterst conservatief en achterlijk neerzet, maar vooral ook de Amerikanen en de Trump-stemmer in het bijzonder, waarmee zijn personage in aanraking komt.

In Borat Subsequent Moviefilm: Delivery of Prodigious Bribe to American Regime for Make Benefit Once Glorious Nation of Kazakhstan reist de titelfiguur af vanuit de voormalige Sovjet-staat om de leider van zijn land vriendjes te laten worden met 'McDonald's Trump'. Ondertussen heeft de reporter ook ontdekt dat hij naast wat zoons ook nog een puberdochter in een schuur tussen het vee heeft zitten. Deze Sandra Jessica Parker Sagdiyev, zoals ze voor het gemak maar wordt genoemd, is stiekem meegereisd naar de States. Ze heeft ondertussen het geschenk aan Trump, de aap die minister van Cultuur en tevens de grootste pornoster van Kazachstan is, verorberd. Aan Borat en zijn dochter de taak om een nieuw relatiegeschenk aan te leveren maar dan heeft Sandra wel een make-over nodig.

De casting van de dochter van Borat is een gouden greep. De Bulgaarse actrice Maria Bakalova werd lange tijd anoniem gehouden met de nepnaam Irina Novak, maar intussen blijkt haar ware identiteit ook uit de aftiteling. Het is allesbehalve een zwaktebod dat Baron Cohen het niet meer alleen afkan, want de interacties tussen vader en dochter zorgen voor een nieuwe frisse dynamiek. Bovendien is de kop van Borat te bekend geworden bij de Amerikanen dus de grapjas moest zich in allerlei vermommingen steken om nog geslaagde grappen te kunnen uithalen. Zijn filmdochter steelt echter de show en maakt ook gelijk de grootste ontwikkeling door.

Deze tweede Borat-film is een combinatie van gescript materiaal en onwetende amateurs die te grazen worden genomen. Deze laatste categorie komt het beste uit de verf en domineert de eerste helft. Wel bedient Baron Cohen zich hierbij van veel korte sketches, maar de vraag die continu opdoemt is waarom de Amerikanen in het zuiden van de VS niets zeggen van Borats grove handelingen en ronduit racistische uitlatingen. De humor richt zich dan ook voornamelijk op het gedrag en moreel kompas van mensen en minder op wie of wat ze zijn. De tweede helft gooit er meer verhaal en gevoel in en dan verslapt Baron Cohens aandacht aanzienlijk.

Helemaal knap is het wanneer deze twee disciplines samenvloeien. Zo kan het gebeuren dat een vooraanstaande politieke figuur in een behoorlijk compromitterende positie wordt gebracht waarbij eigenlijk niet meer te zien is dat het in scène is gezet. Daarnaast zet Baron Cohen vooral de Republikeinen voor gek, waardoor zijn politieke voorkeuren overduidelijk worden. Er zitten echter een paar figuren bij die er haast om vragen om in de maling genomen te worden. Knap is hoe de acteur, die begon met filmen bij het begin van de wereldwijde coronacrisis, de actualiteit in zijn komedie heeft weten te verwerken tot de epiloog aan toe.

De geestige Brit heeft geen water bij de wijn hoeven doen. Zijn grappentrommel werkt vooral als deze spontaan overkomt al is het wel steeds een herhaling van zetten. Hij laveert handig om wat nu heilige huisjes zijn heen, zonder aan grofheid te hoeven inboeten. De formule lijkt niet uitgewerkt al is dat vooral te danken aan de aanwezigheid van Bakalova. Er zullen ongetwijfeld weer een heleboel boze mensen opstaan na het zien van deze tweede Borat-film. Het helpt Baron Cohen en producent Amazon alleen maar aan meer aandacht en abonnementen.

Borat Subsequent Moviefilm is vanaf vrijdag 23 oktober te zien bij Amazon Prime Video.