Enfant Terrible
Recensie

Enfant Terrible (2020)

Rainer Werner Fassbinder: een fantastische filmmaker of een gewelddadige gek?

in Recensies
Leestijd: 3 min 28 sec
Regie: Oskar Roehler | Scenario: Klaus Richter en Oskar Roehler | Cast: Oliver Masucci (Rainer Werner Fassbinder), Hary Prinz (Kurt), Michael Klammer (Günther), Erdal Yildiz (El Hedi ben Salem), Katja Riemann (Gudrun) e.a.| Speelduur: 134 minuten | Jaar: 2020

Rainer Werner Fassbinder is al bijna dertig jaar niet meer onder ons, maar wordt vandaag de dag nog steeds gezien als één van de belangrijkste en productiefste filmmakers van Duitsland. Hij was één van de grondleggers van de Nieuwe Duitse Cinema en maakte in slechts veertien jaar tijd tweeënveertig speelfilms, een televisieserie en vier korte films. En zesentwintig toneelstukken, want in het theater begon hij ooit. Regisseur Oskar Roehler besloot over het korte, turbulente leven van Fassbinder een fictiefilm te maken met de toepasselijke naam Enfant Terrible. Verwacht geen ode aan deze grote regisseur, maar eerder een lange uiteenzetting over hoe een jonge man zichzelf de verdoemenis in helpt.

De film begint in een vlakkevloertheater, tijdens een repetitie. Al vrij snel duidelijk wordt dat Fassbinder een eigenzinnig type is. Hij gelooft heilig in zijn eigen gedachtes over wat zijn stuk moet uitdragen en wie hem tegenspreekt krijg de wind van voren. Fassbinder is van het ene op het andere moment klaar met theater. Hij wil films maken, "over dit land", zodat hij kan zeggen wat je met theater niet kunt zeggen. Middenin een opvoering van zijn eigen toneelstuk komt hij op en breekt de voorstelling (en het decor) af. Einde theatercarrière.

Hallo bruisende filmcarrière! Voor iedere film weet de regisseur een nieuw liefje voor de hoofdrol te strikken. Schaamteloos lokt hij de ene na de andere man - hij heeft een voorkeur voor gastarbeiders - naar zijn kamer met de belofte hem beroemd te maken. Dat hij steeds zijn vorige geliefde pijnigt, interesseert hem helemaal niets. Ondertussen werkt de filmmaker aan het realiseren van zijn beoogde zeven films in één jaar tijd, precies zoals alleen hij het wil. Fassbinder is ambitieus en wil later in één adem genoemd worden met grote regisseurs zoals Orson Welles, Jean Luc Godard en Douglas Sirk.

Het draaien op de set gaat gepaard met veel gevloek en fysiek geweld. Na de opnames drinkt Fassbinder zoveel Cuba libre tot hij niet meer op zijn benen kan staan. Later gaat het ene na het andere lijntje cocaïne zijn neus in. Enfant Terrible zoomt vooral in op het leven van Rainer Werner Fassbinder buiten de set om. De regisseur wordt neergezet als een gewelddadige, narcistische drank-, seks- en drugsverslaafde die op zijn eigen dood afstevent. Slechts een enkele keer worden de succesvolle momenten in zijn filmcarrière aangestipt, met korte fragmenten op filmfestivals in onder andere Cannes en Berlijn. Roehler schetst met zijn film een zeer eenzijdig portret van een man die wel meer kon dan overmatig drinken en mensen vernederen. Is dit zoals we ons Rainer Werner Fassbinder eigenlijk zouden moeten herinneren?

Fassbinder wordt gespeeld door Oliver Masucci (Er Ist Wieder Da en Werk Ohne Autor), die zijn rol vol overgave vertolkt. Aan zijn acteerprestaties ligt het niet, maar je ziet duidelijk dat Masucci een stuk ouder is dan Fassbinder ooit is geworden en dat rijmt toch niet helemaal met het beeld dat je van hem als jonge ruige dertiger hebt. Het acteerwerk van Hary Prinz verdient ook een speciale vermelding. Met zijn hysterische personage Kurt brengt hij wat humoristische momenten in de verder deprimerende film over de ruige wereld waarin beide mannen leven.

In die wereld is het vrijwel altijd donker. Het lijkt wel alsof de gehele film - en dus Fassbinders hele leven - zich 's avonds en 's nachts afspeelt, in donkere kamers, schemerige filmsets, duistere cafés en mysterieuze seksclubs. De filmsets en de fictieve echte wereld zijn soms moeilijk van elkaar te scheiden, wat goed past bij hoe werk en privé bij Fassbinder door elkaar heen lopen. Alle decors doen in ieder geval sterk denken aan de films die Fassbinder zelf maakte. Waarover die films gingen en welke artistieke visie daarachter schuilging, komt in Enfant Terrible nauwelijks aan bod. Dat is jammer, voor een film die gaat over een man die vandaag de dag geroemd wordt om het werk dat hij heeft achtergelaten en niet om zijn wangedrag.