Na het wervelende oorlogsepos 1917 tapt de Britse regisseur-scenarist Sam Mendes met het bitterzoete drama Empire of Light uit een heel ander vaatje. Hoofdrolspeelster Olivia Colman steelt, zoals altijd, de show in een weemoedige film over twee buitenstaanders die elkaar vinden in een vervallen bioscoop aan de Engelse zuidkust.
Je hoeft niet lang naar Hilary te kijken om te zien dat ze ongelukkig is. Terwijl haar collega's van de bioscoop met elkaar zitten te geinen, tuurt ze mistroostig voor zich uit. Ze heeft een affaire met haar manager, maar van liefde noch lust is sprake. Als de weinige bezoekers de filmzaal hebben verlaten, sloft ze tussen de stoelen door om het vuilnis te verzamelen. Hilary is, zo valt tijdens een bezoek aan de huisarts tussen de regels door op te maken, niet bepaald de persoon die ze ooit was.
Daar komt verandering in als de veel jongere Stephen bij de bioscoop komt werken. Stephen staat nog aan het begin van alles en droomt van carrière als architect, wat een aanstekelijk effect op Hilary heeft. En net als zij is hij een buitenbeentje. Als zwarte jongen heeft hij het niet makkelijk in een gemeenschap die niet vrij is van racisme. De twee vinden troost bij elkaar - er bloeit misschien wel meer op dan alleen vriendschap.
De film speelt zich hoofdzakelijk in en rond een bioscoop af, wat goed werkt als een microkosmos om een verhaal te situeren. Hilary's collega's vormen een bontkleurige verzameling bijrollen, met name Toby Jones als de uiterst secure maar zachtaardige operateur Norman. Het ziet er ook fantastisch uit trouwens, zo'n ouderwets dromenpaleis pal aan zee.
Empire of Light heeft een fijn, rustig tempo. De serene pianoklanken van Trent Reznor en Atticus Ross helpen daarbij. En met het camerawerk van Roger Deakins ziet het er allemaal bijzonder fraai uit. De warme gloed van ouderwetse neonlampen tegen een nachtelijke hemel, het diffuse licht van een loodgrijze lucht boven zee waar de zon nét niet doorheen prikt: er zijn maar weinigen die het zo treffend vangen als hij.
Vrij van clichés en sentimentaliteit is het allemaal niet. De bioscoop als venster naar de wereld, de louterende kracht van cinema; we hebben het vaker gezien. Net als de twee dolende zielen, schijnbaar zo verschillend, die troost bij elkaar vinden. Een oudere vrouw met mentale problemen en een zwarte jongen die geplaagd wordt door racisme: je ziet meteen voor je hoe een dergelijke pitch goed valt bij filmproducenten anno 2023.
Zonder Olivia Colman had Empire of Light echter best een drakerige toestand kunnen worden. Hoe vaak je het haar intussen ook hebt zien doen, het blijft indrukwekkend hoe ze met één oogopslag of een half glimlachje een stormachtige binnenwereld kan suggereren.
