'Four Daughters': heftige docufictie over onvoorstelbare beslissing van twee van vier zussen
Recensie

'Four Daughters': heftige docufictie over onvoorstelbare beslissing van twee van vier zussen (2023)

Een portret van een gescheurde familie die twee zussen kwijtraken aan Islamitische Staat.

in Recensies
Leestijd: 3 min 10 sec
Regie: Kaouther Ben Hania | Scenario: Kaouther Ben Hania | Cast: Olfa Hamrouni, Eya Chikhaoui, Tayssir Chikhaoui, Ichrak Matar (Ghofrane Chikhaoui), Nour Karoui (Rahma Chikhaoui), Hind Sabri (Olfa), Majd Mastoura (de mannen) | Speelduur: 108 minuten | Jaar: 2023

Twee zussen, Ghofrane en Rahma, besluiten weg te lopen om zich aan te sluiten bij Islamitische Staat. Een verbijsterde moeder en twee rouwende jongere zussen blijven achter. Hoe kon dit gebeuren? Dit is de vraag waar Four Daughters een antwoord op probeert te vinden. Het resultaat is een verrassende en ingrijpende documentaire over het mysterie rond de zussen en de complexiteit van moeder-dochterrelaties.

Four Daughters voelt meer als een toneelstuk dan een documentaire. Dat komt doordat Eya en Tayssir, de twee jongere zussen, en Olfa, de moeder, belangrijke gebeurtenissen in de periode tot aan de verdwijning van de twee oudste zussen naspelen. De twee oudste zussen, Ghofrane en Rahma, worden door actrices gespeeld. Olfa wordt soms ook vervangen door een actrice als de herinneringen te pijnlijk worden.

De focus van de film ligt niet op deze nagespeelde scènes, maar laat vooral veel achter de schermen zien zoals de voorbereiding op de scènes. De uitbundigheid en levenskracht van Olfa, Eya en Tayssir valt meteen op. Het geeft voldoening om te zien hoe de drie vrouwen hun eigen verhaal regisseren. Vooral Olfa valt op. Als ze een aanvaring met een van haar mannen die haar mishandelde beschrijft, zegt ze tegen de actrice die haar speelt: "Ik sloeg hem harder dan dat!"

De vrolijke sfeer en de twee giechelende zussen hebben ook iets schrijnends. Als ze lachend het spelletje naspelen waarin ze hun droommaaltijd bedachten als er geen eten voor ze was, voelt het ongemakkelijk. Hoe kunnen deze twee meiden zo normaal, soms zelfs vrolijk doen over hartverscheurende situaties? Door Eya en Tayssir hun eigen verhaal te laten vertellen en naspelen, ontstaat een heel openhartige sfeer. Hierdoor komt het extra hard binnen dat dit leven normaal voor ze was, dit zijn hun 'goede' herinneringen.

Naarmate de nagespeelde scènes meer focussen op de traumatische gebeurtenissen die alle vrouwen hebben meegemaakt begint de film steeds claustrofobischer te voelen. De rottende laag onder de lachende gezichten komt tevoorschijn. De documentaire speelt zich af in een zo goed als leegstand huis, waar het licht alleen binnenkomt door bedekte ramen, wat de claustrofobische sfeer versterkt. De film lijkt met de kijker te spelen. Op een gegeven moment merk je de afwisseling tussen Olfa en de actrice niet meer. De realiteit en de nagespeelde scènes beginnen door elkaar heen te lopen. Het geeft Four Daughters een hypnotiserend, maar beklemmend effect.

De opbouw benadrukt dit. Langzaam beginnen de scheuren in het perfecte plaatje naar voren te komen. Hoe meer scheuren, hoe meer mensen schuldig lijken aan de keuze van de zussen. Komt het door de slechte thuissituatie dat ze zijn geradicaliseerd? Of was het uit angst voor de opkomende revolutionairen? Duidelijke antwoorden zijn er niet, maar de antwoorden die de documentaire probeert te geven zijn fascinerend en diepgaand. Olfa beschrijft de situatie zelf als een vloek die doorgegeven wordt van moeder op dochter, van generatie op generatie.

Naast een verbeelding van het mysterie rondom de twee oudste zussen, is Four Daughters vooral een emotioneel en intens portret van dysfunctionele moeder-dochterrelaties. Olfa heeft haar eigen dochters nooit begrepen. De generatiekloof is te groot. Zo noemt ze zowel Eya als Tayssir een slet als deze opmerken dat zijzelf de enige eigenaar van hun lichaam zijn.

Four Daughters is door de unieke vorm van nagespeelde scènes een documentaire die lang in je hoofd blijft rondspoken. De tegenstelling van de krachtige vrouwen die vooral blijven lachen en de aangrijpende situaties die ze naspelen zorgt voor een emotionele mokerslag. Uiteindelijk is Four Daughters vooral een portret van vier angstige dochters die probeerden te overleven in de situatie waarin ze gevangen zaten.