Wie vertelt de waarheid? In Stolen: Heist of the Century doen zowel de Antwerpse politie als de voormalige meesterdief en dader hun relaas over de grootste diamantroof ooit. Maar de twee verhalen komen niet op elk punt overeen. Dat levert een natuurlijke spanning op in deze true crime-documentaire. Geen schreeuwerige geluiden en schokkende oneliners te bespeuren hier. Alleen technisch vernuft dat niet onderdoet voor fictieve inbraken zoals in Lupin, Casa de Papel of zelfs Mission Impossible. Alleen blijven er op het einde nog wat schimmige onbeantwoorde vragen over.
In 2003 beroofde een vernuftige bende het zwaar beveiligde Antwerp Diamond Center. Haarlak op de bewegingsdetectoren, zwarte ducttape op de lichtsensor, een nagebouwde diamantkluis en een pen met een microcamera: het verslag van de politie-inspecteurs leest als een detective. Als kijker zit je dan ook op het puntje van je stoel. De hypotheses over de mogelijke verdachten slepen je mee zonder dat er sensationele productie-elementen nodig zijn. Het gaat hier dan ook om een elegante, geweldloze overval - voor zover je een overval elegant kan noemen.
Wat ook helpt is de zelfrelativering van de Antwerpse detectives. Er mag al eens gelachen worden met een foute poging om de misdaad te ontrafelen. Zo zochten studenten van de politieschool de snelweg tussen Antwerpen en Brussel af op afgescheurde tape van de bewakingsvideocassette. Wat bij de reconstructie resulteerde in .... een pornofilm.
En het wordt nog leuker wanneer het vermoedelijke meesterbrein achter de overval, Leonardo Notarbartolo, zijn verhaal vertelt. Italiaans, bescheiden en een echte familieman. Maar ook dol op leugens en tegenstrijdigheden. Of heeft de politie het échte meesterbrein nog niet te grazen, zoals hij beweert? De sympathieke gangster behoort namelijk tot de School van Turijn: een concentratie van uiterst gespecialiseerde dieven rondom de Fiatfabriek in de Italiaanse stad. Denk: overdag velgen monteren, 's nachts alarmen uitschakelen en kluizen ontmantelen.
Maar vertelt deze documentaire wel het volledige verhaal? Door de focus op het kat-en-muis spelletje gaat de bredere context van de diamantroof soms wat verloren. Er komt maar heel kort een van de getroffen diamanthandelaren aan het woord. Dat zijn veelal kleine zelfstandigen die hun hele hebben en houden verloren. De gestolen diamanten verdwenen na de roof immers razendsnel op de wereldwijde handelsmarkt. Ook geen woord over de nieuwe beveiligingsstrategie of de gevolgen voor Antwerpen als tanend diamantencentrum van de wereld.
Ook rijmt het verhaal van de detectives niet met het verhaal van het vermoedelijke meesterbrein. Bestaat er écht een Allessandro die alle touwtjes in handen had of is die figuur een verzinsel van een vernuftige crimineel? Was Leonardo niet meer dan een handlanger met een bescheiden aandeel? Die ongerijmdheden intrigeren mateloos. En op de valreep duikt er nog een specialiteit van de diamantenstad op: corruptie. Tijd voor een true crime-documentaire over de Antwerpse politie?
Stolen: Heist of the Century is te zien bij Netflix.
