De vondst van een levenloos meisje ontregelt het bestaan van een arbeider in Rietland, een sluimerende plattelandsthriller die slim speelt met de conventies van een whodunit. Wie rekent op plotwendingen komt bedrogen uit, maar dat is in dit sfeervolle speelfilmdebuut zeker geen diskwalificatie. In de schaduw van de getormenteerde vinder groeit de plaats delict geleidelijk uit tot een tweede hoofdpersonage.
Voor de ingetogen rietsnijder Johan verlopen de dagen volgens hetzelfde eentonige stramien. De voornaamste afwisseling van zijn werk op het land is de zorg voor zijn kleindochter. Het contact met andere mensen is schaars, en toch is het ons-kent-onsgehalte in de gemeenschap groot. Als Johan tegen wil en dank op het lichaam van een verkracht tienermeisje stuit, kan hij zich niet onttrekken aan een diep schuldgevoel.
Wat volgt is een onbestemde zoektocht naar de waarheid, waarbij de kijker de ruimte krijgt om vragen te stellen of deze juist terzijde te schuiven. Doet de oplossing van het mysterie - de onthulling van de dader - in Rietland eigenlijk wel ter zake, of gaat het regisseur Sven Bresser puur om de gemoedstoestand van de eenzame rietsnijder? De film is ambigu genoeg om je gedachten de vrije loop te laten.
In een sleutelscène laat Johan zich in de luwte van zijn leefruimte seksueel stimuleren door een AI-model. Los bekeken voelt deze scène misschien overbodig en zelfs wat exploitatief aan, maar in samenhang met Johans eerdere vondst krijgt hij een wrangere lading. Op het moment dat Johan het lichaam van het meisje aantreft, gaat daar niets seksueels van uit. De scène achter de computer doet terugdenken aan het begin van de film, waardoor opnieuw de vraag opkomt waarom zijn getuigenrol Johan zo hardnekkig blijft bezighouden.
Bressers geïnspireerde benadering maakt dat Rietland regelmatig aan het werk van andere filmmakers doet denken. Het moment dat alles in gang zet, bevat onwillekeurig echo's van de pilot van Twin Peaks, al heeft Bresser in interviews aangegeven dat hij zelf niet per se aan David Lynch dacht. In het vervolg roepen de combinatie van een niet-professionele cast, een moeilijk te doorgronden hoofdrolspeler en een vleugje onverwachte humor eerder het oeuvre van de Finse filmauteur Aki Kaurismäki op.
De keuze om naast de kinderen en dorpsgenoten ook Johan door een niet-professionele acteur (rietsnijder Gerrit Knobbe) te laten spelen, komt de authenticiteit van Rietland zeker ten goede. Tegelijkertijd ogen sommige scènes hierdoor wat onbeholpen en lijkt Knobbe zichtbaar te worstelen met de complexe psychologie van zijn personage, zowel verbaal als non-verbaal.
Het is waarschijnlijk stom toeval dat Bressers hoofdpersonage ook Johan heet, maar de film en Knobbes vertolking doen denken aan het relatief onbekende, maar wel degelijk in Nederland uitgebrachte Resurrection van de Belgische regisseur Kristof Hoornaert. In dat drama speelt de inmiddels overleden Johan Leysen een vergelijkbare kluizenaar, wiens afgezonderde bestaan ontregeld raakt door een broedermoord.
Waar Rietland opent met de vondst van het lichaam, begint Resurrection met de moord zelf, waarna de dader onderdak zoekt bij de andere hoofdpersoon. Naast de plattelandssetting delen de films vooral hun thematiek: beide Johans worden na het startincident overvallen door een overweldigend schuldgevoel. De non-verbale overtuigingskracht van Leysen is daarbij een stuk sterker dan die van Knobbe; geen wonder gezien de veeleisende aard van de rol.
Hoe sterk Rietland ook aan de genoemde titels en makers doet denken, de film is vaardig genoeg om ook op zijn eigen merites te worden beoordeeld. De bedrieglijk serene omgeving van het riet, gecombineerd met het onrustige geluidsontwerp, zorgt voor een innemende kijkervaring, waarin het spel van de vrije natuur moeiteloos overgaat in de ontmanteling van Johans gesteldheid. Het wild wuivende riet fungeert zo als spiegel van het gemoed van de onberekenbare rietsnijder: een vleug Hollandse horror in een landschap dat zijn onschuld voorgoed heeft verloren.
