Neem in de Verenigde Staten alle wapens af die burgers bezitten en het aantal dodelijke incidenten zou drastisch dalen. The Perfect Neighbor bepleit dat zonder het expliciet te zeggen. Maar de documentaire gaat ook over sluimerend racisme bij doodgewone mensen en over frustratie die ontaardt in woede. Een hele brok voor een documentaire die voornamelijk is opgebouwd uit bodycambeelden.
Op 2 juni 2023 schoot in Florida de achtenvijftigjarige blanke Susan Lorincz haar zwarte overbuurvrouw, de vijfendertigjarige Ajika Owens, dood. Lorincz en Owens hadden al maanden een dispuut. Lorincz belde om de haverklap naar de politie omdat Owens' kinderen voetbalden op het grasveld naast haar domein en daarbij te veel lawaai maakten. Op de avond van de schietpartij zou Lorincz de iPad van Owens' zoontje in beslag hebben genomen, waarna de moeder haar buurvrouw woedend wilde confronteren. Laatstgenoemde weigerde haar voordeur te openen en schoot vanachter de gesloten deur op Owens, met fatale gevolgen.
Lorincz verklaarde dat ze had gehandeld uit zelfverdediging. Ze zou hebben gevreesd voor haar leven omdat Owens had geroepen: "Ik ga je vermoorden." Na de schietpartij werd Lorincz aanvankelijk niet gearresteerd, met een mogelijk beroep op de Stand Your Ground-wet. Die bepaalt dat je bij een conflict niet langer hoeft te vluchten, maar zelfs dodelijk geweld mag gebruiken als je leven in gevaar is. Wie zich met succes op de wet beroept, kan niet worden vervolgd. Het is geen toeval dat dit drama zich in Florida afspeelde, want die staat was in 2005 de eerste om deze wet te implementeren.
De Stand Your Ground-wet is bijzonder controversieel. Ze geeft immers blanke racisten die zwarte mensen doden een middel om hun straf te ontlopen. Daarnaast moedigt ze burgers aan om eerst te schieten en pas daarna na te denken. De wet kwam er onder druk van de NRA (National Rifle Association) en is inmiddels in vergelijkbare vorm ingevoerd in meer dan dertig staten.
De moord op Owens bracht een nationaal debat op gang. Niet alleen over de wet zelf, maar ook over wapenbezit en blank racisme. Toch blijft dit alles in The Perfect Neighbor op de achtergrond aanwezig, waarschijnlijk omdat Amerikanen geen extra uitleg nodig hebben over de wet. De moord op Owens schokte de hele natie en droeg bij aan het ontstaan van de Black Lives Matter-beweging.
Cineaste Geeta Gandbhir, coregisseur van de recente documentaireserie Katrina: Come Hell and High Water, richt zich op de periode tussen het eerste incident dat bij de politie werd gemeld en de uiteindelijke arrestatie van Lorincz. Ze gebruikt daarvoor bodycambeelden van de politiemannen aangevuld met bewakingscameraopnames in een politiecel en enkele extra shots om de overgangen te versoepelen. De beelden blijven hangen, hoe slordig of wazig ze soms ook zijn.
Aan het begin van de documentaire weet je al wat er is gebeurd, maar je voelt de beklemmende realiteit doorsijpelen. Je voelt ook dat de opeenvolgende incidenten met Lorincz onvermijdelijk zullen ontaarden in een tragedie. Door het concept van de film kom je niet veel over deze vrouw te weten, maar dat hoeft ook niet. Je vangt op dat ze alleenstaand is, heel moeilijk met kinderen omgaat, vermoedelijk diep racistisch is en leeft met enorme woede en frustratie. Iemand in de film omschrijft haar treffend als een tijdbom.
The Perfect Neighbor is zeker te bekijken als een krachtige aanklacht tegen de Stand Your Ground-wet, maar ook tegen het gebrek aan psychologisch inzicht van politieagenten. Wanneer iemand zich abnormaal gedraagt, woedend reageert op spelende kinderen en voortdurend de politie belt voor incidenten, zou dat een duidelijk signaal moeten zijn dat psychiatrische hulp nodig is. Maar nee, de agenten rukken telkens na een oproep uit om een rapport op te stellen. Daarmee los je de zaak niet op. In een context van door de NRA aangemoedigd wapenbezit en sluimerend racisme in gemengde buurten is een geweldexplosie dan ook onvermijdelijk.
Je zou verwachten dat de film weinig suspense bevat, maar Gandbhir bouwt op naar een bijzonder sterke climax: de tweede ondervraging van Susan Lorincz. Zij denkt dan nog dat ze vrijuit zal gaan op basis van de Stand Your Ground-wet, waar ze enkel van heeft gehoord, maar dan wordt ze geconfronteerd met bepaalde feiten die haar hele ik-voelde-me-bedreigd-betoog onderuithalen. Haar groeiende besef dat de grond onder haar voeten wegzakt, vormt een zeer sterk moment. Des te meer omdat het wordt gecreëerd door een eenvoudige bewakingscamera in een politiecel.
The Perfect Neighbor is te zien bij Netflix.
