Recensie

Turn Your Body to the Sun (2021)

Documentaire verweeft familiegeschiedenis en nationaal trauma kundig met elkaar.

in Recensies
Leestijd: 2 min 2 sec
Regie: Aliona van der Horst | Cast: Sana Valiulina | Speelduur: 93 minuten | Jaar: 2021

In Turn Your Body to the Sun gaat schrijfster Sana Valiulina op zoek naar de geschiedenis van haar vader. In deze documentaire komt het verhaal van miljoenen krijgsgevangenen van het Sovjetleger tijdens de Tweede Wereldoorlog aan het licht. Met gevonden materiaal, waaronder archiefbeelden en brieven, wordt de hele geschiedenis van een man en tegelijkertijd een hele natie verteld.

Met Liefde is Aardappelen liet regisseur Aliona van der Horst al zien dat ze vanuit persoonlijke familiegeschiedenissen de trauma's van Rusland op unieke wijze bloot kan leggen. De vader van Sana Valiulina zweeg altijd over zijn verleden. Het enige dat ze wist is dat hij in een strafkamp had gezeten. Aan de hand van de vele brieven en dagboeken die van haar vader zijn overgebleven probeert Sana erachter te komen hoe haar vader in dat strafkamp terecht is gekomen.

Door middel van vele bijzondere archiefbeelden in kleur komt al snel een gruwelijke geschiedenis van veel Sovjetsoldaten naar voren. De nazi's hadden meer dan vijf miljoen Russische soldaten als krijgsgevangene, van wie meer dan de helft stierf. Na de oorlog zetten Roosevelt en Churchill de naar schatting twee miljoen overlevenden weer uit naar de Sovjet-Unie. Stalin zag deze soldaten als landverraders en stuurde ze naar werkkampen.

Vanuit dit strafkamp had de vader van Sana een ontroerende briefwisseling met een jonge vrouw uit Estland. Een aantal fragmenten die langskomen in de film zijn zeer poëtisch en ontroerend. Ook gingen de brieven regelmatig gepaard met mooie tekeningen. Hieruit ontstond uiteindelijk een romance. Na tien jaren de verschrikkingen van het kamp te hebben overleefd kon hij dan eindelijk de vrouw achter deze brieven ontmoeten.

Van der Horst brengt een interessante gelaagdheid aan in dit verhaal. De geschiedenis van één man wordt, mede door het gebruik van de uiterst fascinerende archiefbeelden, gekoppeld aan het lot van miljoenen anderen. De archiefbeelden laat Van der Horst ook weer op een groot scherm zien aan Sana, waardoor deze opnames een nieuwe betekenis krijgen. Deze beelden vol trauma helpen bij de persoonlijke zoektocht van Sana.

Turn Your Body to the Sun vertelt een geschiedenis waarover Rusland veelal zwijgt en die in Europa grotendeels onbekend is. De film vertelt het verhaal op interessante wijze en laat tegelijkertijd zien waartoe documentaire in staat is. Europa en Rusland hebben een hoop onverwerkte trauma's overgehouden aan de Tweede Wereldoorlog, misschien dat deze vorm van documentaire een therapeutische werking kan hebben.