De vluchtelingencrisis zorgt voor grote verdeeldheid in Europa en speelt ook in Nederland een belangrijke rol in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen. De politiek laat zich regelmatig abstract over de kwestie uit, maar gelukkig zijn er foto's en video's die van elke abstractie ontdaan zijn. Denk aan de indrukwekkende foto van het verdronken jongetje Alan Kurdi. De documentaire Zaatari Djinn lijkt een soortgelijk effect te willen sorteren.
Zaatari Djinn draait om het Jordaanse vluchtelingenkamp Zaatari, vlakbij de grens met Syrië. Eind vorig jaar had het kamp zo'n tachtigduizend inwoners, waarmee het een van de grootste vluchtelingenkampen ter wereld was en opmerkelijk genoeg ook de vierde stad van Jordanië. Regisseur Catherine van Campen trok naar het kamp om daar een interessant proces vast te leggen dat zich voltrekt in het kamp. Langzaamaan begint zich een stad te vormen, compleet met zijn eigen districten en winkelstraatjes.
Veruit de meeste inwoners van het kamp zijn afkomstig uit de regio Deraa, waar in 2011 de protesten tegen het regime van president Bashar al-Assad begonnen. Velen moesten hun dorpen en steden verlaten en kwamen terecht in het Jordaanse kamp. Daar pakten de meeste mensen hun gewone leven weer op en zo vormden zich kleine ondernemingen, winkeltjes enzovoorts. De regio heeft zich dus als het ware naar het vluchtelingenkamp verplaatst.
Omdat zo'n tachtig procent van de kampbewoners kind is, besloot regisseur Catherine van Campen een aantal van hen te volgen. Gedurende drie jaar maakte ze opnames van de kinderen Hammoudi, Ferras, Fatma en Miryam (respectievelijk acht, tien, twaalf en vijftien jaar). Zij hebben een heel eigen leven in het kamp, met hun eigen problemen en manieren van omgaan met de gruwelijkheden van het leven als vluchteling. Op de achtergrond is er nog het schattige meisje Nour, die Van Campen inspireerde tot de titel van haar film (Nour was als een djinn altijd in de buurt van de opnames).
Zaatari Djinn is een mooie en soms erg interessante schets van de levens van de kinderen. Zo zien we hoe de jonge Miryam geniet van de lessen die ze op school krijgt en van alles leert. Of wat te denken van Ferras, die ondanks dat zijn vader hem slaat, droomt van een toekomst buiten het kamp. Het zijn situaties waarbij je je afvraagt hoe die kinderen zo veerkrachtig zijn. Ze geven hoop en maken van Zaatari Djinn een mooie documentaire.
Tegelijk is het een trage documentaire. Het duurt vrij lang voordat de film echt op gang komt en kent veel filosofische mijmeringen die tot nadenken stemmen. Zaatari Djinn is op zijn sterkst wanneer hij inzoomt op de individuele verhalen van de kinderen. Het zijn vrij intieme momenten, die op gedetailleerde manier laten zien hoe de kinderen hun leven vormgeven ondanks de moeilijke omstandigheden waarin ze verkeren.
