Recensie

The Reunion (2013)

Film over pesten waarin de scheidslijn tussen fictie en non-fictie extreem vervaagt.

in Recensies
Leestijd: 3 min 41 sec
Regie: Anna Odell | Cast: Anna Odell (Anna), Anders Berg (Anders), Robert Fransson (Robban), Sandra Andreis (Louise), Rikard Svensson (Rikard) | Speelduur: 89 minuten | Jaar: 2013

Wanneer de zwaar gepeste Anna Odell de reünie van haar oude klas bezoekt, gaat ze daar met hele andere intenties naartoe dan de rest van haar klasgenoten. Wat een gezellig avondje nostalgie moest worden, wordt abrupt verstoord wanneer Anna tijdens het diner haar speech geeft. Alles wat ze toen niet heeft kunnen zeggen, stort ze in een lange, venijnige tirade over haar voormalige klasgenoten uit. Lichtelijk gechoqueerd en begrijpelijk geagiteerd reageren de klasgenoten op haar boodschap. Maar is dit wel de reactie waarop Anna zat te wachten?

Anna Odell maakte in 2009 naam als controversiële kunstenares nadat haar zelfmoordpoging, direct gevolgd door een opname wegens psychose, opeens een performance bleek. Met deze actie, die tegelijk haar afstudeerproject was, wilde ze de maatschappelijke reacties op psychische problemen in Zweden aan de kaak stellen. Een heftig kunstproject, waarover hevig gediscussieerd is of het wel als kunst bestempeld kan worden. Zoals uit haar handelingen blijkt is Anna Odell een zeldzame vogel. Wellicht dat ze dit als kind ook al uitstraalde, waardoor de maatschappij haar al snel als buitenbeentje behandelde. Iets wat zeker niet goed te praten valt, maar wel een vaststaand gegeven lijkt.

In The Reunion, haar speelfilmdebuut, zoekt Anna in een soort van experiment de confrontatie met haar klasgenoten op. Omdat deze hier niet op zaten te wachten, wilden maar weinigen meewerken aan Anna’s nieuwste project. Ondanks dat veel rollen ingevuld zijn door acteurs, is de scheidslijn tussen fictie en non-fictie vaag. Zoals halverwege de film blijkt, is het eerste gedeelte in elk geval duidelijk in scène gezet door Anna. Anna was namelijk als enige niet uitgenodigd op de echte reünie en vroeg zich af waarom. Waar waren haar klasgenoten bang voor? Hoe erg kon worden?

Dat laat Anna met haar rijke fantasie graag zien in het eerste deel, wat uiteindelijk een film in een film blijkt. Als een bezetene gaat ze tekeer. Ondanks dat haar klasgenoten dit niet willen horen, blijft Anna haar getergde gevoelens maar opdringen. Wanneer ze niet de gewenste reactie krijgt, gaat ze alleen nog maar heviger tegenspartelen. Venijnig wordt ze wanneer ze de zwakkelingen persoonlijk pakt en alleen nog maar oog heeft voor haar eigen gevoelens. Dat het eerste deel slechts minimaal gescript is en grotendeels geïmproviseerd, is tegelijkertijd de sterke als de zwakke kant van het geheel. Sterk omdat de reacties heel natuurlijk overkomen, maar zwak omdat het voor Anna op deze manier nog persoonlijker wordt. Ze verdrinkt zowat in haar eigen frustraties. Haar woede en verdriet lijken hierdoor de overhand te krijgen en dit maakt haar uiteindelijk onsympathiek. Haar opdringerigheid roept zowel plaatsvervangende schaamte als ergernis op.

Zo onbeheerst als ze in het eerste deel is, zo beheerst is ze in het tweede. Hierin zoekt ze letterlijk de confrontatie met haar klasgenoten in gereconstrueerde scènes. Wat echt is en wat verzonnen is onduidelijk. Ze wil haar klasgenoten graag de film tonen die ze gemaakt heeft over de reünie, om vervolgens met ze te praten over hun verschil in standpunten, zonder daarbij teveel in te gaan op de schuldvraag. Ze wil haar klasgenoten meer aan het denken zetten en proberen te achterhalen waarom ze nou zo gepest is en waarom ze niet uitgenodigd was op de reünie. Maar ook hier verliest ze uiteindelijk de controle wanneer ze zich opdringt aan klasgenoten die haar wederom negeren. Ze belaagt hen op hun werk en wacht ze op bij hun huis. Zo kruipt ze zelf onbewust in de rol van pester. Opnieuw roept ze daarmee weinig sympathie op.

Dat Anna Odell de scheidslijn tussen fictie en non-fictie zo weet te vervagen, is knap en ook zeker een gegeven dat bijblijft na het zien van de film. Chapeau voor de acteurs, die je met name in het tweede deel laten twijfelen of dit wel echt een reconstructie is. Het onderwerp van The Reunion is actueel en Odell weet het indringend, misschien op het randje van opdringerig, te verpakken. Ze toont dat verschillende machtsstructuren binnen een maatschappij niet alleen in onze kindertijd van toepassing zijn, maar ook doorspelen in ons verdere leven en ons gevormd hebben. Het zet zeker aan het denken. Jammer dat Odell er zo weinig afstand van heeft kunnen nemen. Haar eigen frustraties, van waaruit ze overduidelijk handelt, maken haar uiteindelijk onsympathiek waardoor ze haar doel voorbijschiet.