Nederland heeft niet de grootste filmindustrie ter wereld, daar zijn wij ons terdege van bewust. Waar de Nederlandse film echter als klein gezien kan worden, is de Belgische filmindustrie met recht minuscuul te noemen. Slechts negen films van Belgische bodem verschenen er in het afgelopen jaar, zeven in het jaar daarvoor. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de verfilming van een succesvol en bekroond boek als De Helaasheid der Dingen door de regisseur van Dagen Zonder Lief met veel enthousiasme gepresenteerd wordt. Als deze film dan ook nog de Prix Art et Essai op het filmfestival van Cannes wint, is het feest compleet en een Oscarinzending voor beste niet-Engelstalige film het logische gevolg. Helaas weet de film niet aan alle verwachtingen te voldoen.
De Helaasheid der Dingen wisselt beelden van het hedendaagse leven van Gunther Strobbe af met terugblikken naar 1985 toen hij pas dertien was. Het is op deze leeftijd dat Gunther een aantal levensbepalende gebeurtenissen te verwerken krijgt. Zijn leefsituatie is als volgt: hij, zijn vader Celle en zijn drie ooms (nonkels) wonen bij de hoogbejaarde grootmoeder van Gunther. De mannen drinken zich elke dag lazarus in het lokale café onder het motto: God schiep de dag en wij feesten ons er vrolijk doorheen. Deze ongezonde routine wordt doorbroken als een inspectrice van Kind en Gezin langskomt. Het leven van de dertienjarige Gunther lijkt dan opslag te veranderen. Of is dit slechts schijn? Is er wel een mogelijkheid om te ontsnappen aan de helaasheid der dingen?
De Helaasheid der Dingen opent sterk met de introductie van de personages in verschillende hilarische situaties. Na een hoop komedie schemeren de ernst en tragiek van het leven van de Strobbes echter al snel door. Vervolgens werkt de film toe naar het moment waarop iedereen wacht: een breuk in de routine van alcohol, rokkenjagen en niets doen. Dit moment vindt echter pas plaats als de film zon driekwart op weg is. Dit betekent dat je als kijker meer dan een uur aan bizarre situaties krijgt voorgeschoteld zoals een naakte fietsrace en een Tour de France die plaatsvindt in een caravan, waarbij het de bedoeling is zoveel mogelijk te drinken. Hoewel dit alles veel hilariteit oplevert en zonder meer de situatie van de hoofdpersonages duidelijk maakt, is het jammer dat er niet meer inhoud is gegeven aan de personages. Terwijl de grappen en grollen van het scherm spatten is de achtergrond van de gebroeders Strobbe nog te veel in nevelen gehuld. We weten dat ze allen mislukte liefdeservaringen achter de rug hebben, maar door gebrek aan nadere verdieping van het verleden, blijven ze vrij platte personages.
Aan de acteurs ligt het niet. Stuk voor stuk zetten de ervaren Belgische filmspelers een uitstekende prestatie neer. Je zou bijna geloven dat ze in werkelijkheid een vergelijkbaar bestaan leiden. Vooral Koen de Graeve als de lamlendige Celle is werkelijk fenomenaal, op alle vlakken weet hij te overtuigen. De enige die wat schril afsteekt tegen de rest van de cast is Valentijn Dhaenens, die de volwassen Gunther speelt. Het is begrijpelijk dat hij zijn personage met een goede dosis melancholie moet spelen, maar een compleet gebrek aan gezichtsuitdrukking is onnodig. De delen waarin hij te zien is en zijn verhaal vertelt, kunnen dan ook als de mindere momenten in een verder prima film worden beschouwd. Het liefst zou je gewoon de hele tijd naar de beslommeringen van de Strobbes in het verleden kijken en dat vreemde, matte personage uit het heden vergeten.
De Helaasheid der Dingen is een moeilijk geval. Aan de ene kant kent de film hilarische momenten en weet het de nietszeggende levens van de familie Strobbe prachtig weer te geven, aan de andere kant ontbreekt het de film aan daadwerkelijk uitgewerkte personages en zijn de scènes van de volwassen Gunther ronduit vervelend. De uitstekende acteerprestaties en vlotte pas waarin het geheel voortbeweegt maken veel goed en doen de balans naar een positieve beoordeling overhellen. Een Oscar zit er niet in, maar een plaatsje in het rijtje van beste Belgische films van de afgelopen jaren heeft de film zonder twijfel verdiend.
