The Lady in the Van
Recensie

The Lady in the Van (2015)

Behaaglijk sterrenvehikel voor Maggie Smith die een aandoenlijke vagebond speelt met humor en wrangheid in een verhaal over sociaal isolement.

in Recensies
Leestijd: 3 min 18 sec
Regie: Nicholas Hytner | Cast: Maggie Smith (Miss Shepherd), Jim Broadbent (Underwood), Alex Jennings (Alan Bennett), Deborah Findlay (Pauline), Roger Allam (Rufus) | Speelduur: 104 minuten | Jaar: 2015

The Lady in the Van is een “mostly” waargebeurd verhaal over een sociaal geïsoleerd oud vrouwtje dat leeft in een verwaarloosd busje. Zij stond vijftien jaar geparkeerd op de oprit van schrijver en toneelspeler Alan Bennett, die zijn ervaringen eerder al vertaald heeft naar een boek en een theaterstuk. Maggie Smith heeft de rol tevens tweemaal eerder op zich genomen, eenmaal op het toneel en meest recentelijk in een radiostuk. Nu wordt haar vertaling van het personage op het filmdoek vereeuwigd en heeft Maggie Smith in dit late carrièrestadium een filmrol toegevoegd die haar op het lijf geschreven staat.

Alan Bennett wordt in deze biografische dramedy aardig geïmiteerd door acteur Alex Jennings, inclusief zijn bijzondere manier van praten. De schrijver worstelt met zijn carrière en discussieert hierover met een denkbeeldige versie van zichzelf, alvorens Miss Shepherd de straat in komt rijden in een busje dat zelfs het A-Team nog niet op zou kunnen knappen. Op zoek naar een mooi parkeerplekje om op te nestelen, belandt zij uiteindelijk tegenover het huis van Alan. Hij is de enige in de straat die buiten alle afschuw nog een soort nieuwsgierigheid en compassie weet op te wekken jegens het lot van het vreemde figuur. De schrijver in hem vertelt hem dan ook dat hij, gezien zijn schrijversblok, wel achter zo´n buitenkansje voor een verhaal aan móet gaan.

Terwijl Alan het vrouwtje tracht te begrijpen en met zijn bijzondere stem en het schrijversengeltje op zijn schouder een prima protagonist vormt, is het toch echt Maggie Smith die het filmtoneel verovert. Zij weet Miss Shepherd op een bijzondere manier te spelen: grommig, asociaal en recalcitrant, maar stiekem stopt ze ook een lastig te benoemen speelsheid en voornamelijk veel humor in haar rol. Van de manier waarop ze achter elk mogelijk zinnetje een zo Brits mogelijk en paranoïde “...possibly” plakt en haar auto bekleedt met gele muurverf tot de trots op haar zogenaamd geweldige persoonlijke hygiëne. Ze bewandelt een fijne lijn tussen een onschuldig oud meisje dat als een los projectiel botst met haar nette omgeving en een wrange asociale bejaarde die bepaalde trauma’s nooit verwerkt heeft.

In de kern is The Lady in the Van dan ook een boeiend verhaal over eenzaamheid. Niet alleen in de schrijver die nauwelijks een noemenswaardig leven lijdt, maar ook het personage van Miss Shepherd dat in een vreemd soort isolement gevangen zit. Eigenlijk draait het voornamelijk om de samenleving, hier de andere bewoners in de straat, en de manier waarop zij reageren op een persoon zoals Miss Shepherd: alsof haar problemen en voorkomen besmettelijk zijn. Deze emotionele onderbuikgevoelens worden wel wat overschaduwd door de komedie die de boventoon voert. Gelukkig is er nergens overdreven lolligheid, enkel subtiele Britse humor en dramatiek. Toch worden de empathie opwekkende achtergrondverhalen, die het verhaal een extra laag geven, vooral aan de uiteindes van de film vluchtig aangevinkt. Hierdoor lijkt het midden voornamelijk gevuld met eigenzinnige humor en lijken de emotionele hoogtepunten wat kort door de bocht.

Mogelijk is het een consequentie van het vertalen van een waargebeurd verhaal, waarin niet altijd alles mooi opgebouwd of afgerond wordt. In de film worden er wel creatieve vrijheden genomen om dit toch te doen, welke niet allemaal even poetisch uitpakken. Desalniettemin is The Lady in the Van een bijzonder sterrenvehikel geworden voor Maggie Smith. Het komedie- en dramawerk blijft toch grotendeels in balans dankzij haar subtiele acteerwerk en het aandoenlijke personage dat met haar unieke lichaamstaal en komedische timing wordt neergezet. The Lady in the Van is een knusse film geworden met humor en een sprankeltje bitterzoetigheid. Ondersteund door een interessante protagonist in de schrijver en zijn denkbeeldige alter ego en sterke dialogen geschreven door de echte Alan Bennett. Maar wat het echt de moeite waard maakt, is de betoverende Maggie Smith als het vrouwelijke titelpersonage.