Recensie

Ayka (2018)

Indringend sociaal-realistisch drama over een Kirgizische vrouw die probeert te overleven in een door sneeuw geteisterd Moskou.

in Recensies
Leestijd: 2 min 36 sec
Regie: Sergei Dvortsevoy | Cast: Samal Yeslyamova (Ayka), Zhipargul Abdilaeva (Chinara), David Alaverdyan (flatbewoner), Sergey Mazur (dierenarts), e.a. | Speelduur: 100 minuten | Jaar: 2018

Ayka opent met een shot van vier pasgeboren baby's die op een bed door het ziekenhuis gereden worden. De hoofdjes van de vier kindjes van bovenaf gezien creëren een zeer poëtisch beeld. Het volgende shot wordt het mirakel van de pasgeborenen ruw verstoord door een oorverdovend gejank. De hoofdpersoon Ayka wordt verzocht om haar baby borstvoeding te geven. Ze doet alsof ze naar het toilet gaat, maar verlaat het ziekenhuis en laat haar kindje achter. Eenmaal buiten komt Ayka terecht in een ijzig en grimmig Moskou waar een sneeuwstorm woedt. Ondertussen wordt Ayka steeds gebeld door iemand aan wie ze veel geld verschuldigd is en probeert ze wanhopig een baan te vinden. Met deze rauwe film laat regisseur Sergei Dvortsevoy zien hoe moeilijk het is voor een Kirgizische vrouw zonder werkpapieren om te overleven in Moskou.

Er is weinig opbeurends te vinden in Ayka. Huisjesmelkers, een baby die wordt achtergelaten, oplichterij, een ijzige sneeuwstorm en laagbetaald werk zijn slechts een greep uit het leven van het hoofdpersonage. Regisseur Dvortsevoy is meedogenloos. Het eerste wat Ayka doet als ze uit het ziekenhuis ontsnapt, is werken als kippenplukker. De plassen bloed en de ingewanden die uit de dode kippen komen beslaan niet eens de meest onaangename momenten van de film. Zelf bloedt Ayka ook nog regelmatig van de bevalling terwijl ze naar de meest afschuwelijke plekken van Moskou afreist om werk te vinden. Dvortsevoy staat geen enkel comfortabel moment in deze film toe. Het camerawerk is erg schokkerig, maar volgt het hoofdpersonage getrouw door alle grauwe stegen van het ondergesneeuwde Moskou. Deze zeer rauwe stijl van filmen zorgt dat de gebeurtenissen in het leven van Ayka zeer hard binnenkomen.

Toch is er in al deze narigheid ook de nodige poëzie te vinden. Als Ayka een tijdelijke invalbaan heeft gevonden als schoonmaker bij een dierenarts is daar een net bevallen teckel. Het beestje bloedt, net als Ayka regelmatig in de film. De puppy's mogen ondanks het bloed drinken bij de moeder. De kopjes van de drie puppy's zijn een weerspiegeling van het openingsshot met de baby's en de verschrikkelijke overlevingsstrijd die Ayka heeft moeten leveren.

Er komen de laatste jaren veel films uit over illegale immigranten, maar weinig filmmakers durven zo ver te gaan zoals Dvortsevoy dat doet. Het hoofdpersonage is verre van perfect. Sterker nog; we leren haar kennen als ze haar baby achterlaat. De beelden zijn soms werkelijk waar afschuwelijk. En er zijn geluiden die zo hard staan, zoals het gejank van kinderen, dat deze ook een afschrikwekkende werking hebben. Al deze elementen zorgen ervoor dat de film nog lang blijft hangen nadat de aftiteling voorbij is gerold. Het spel van Samal Yeslyamova is daarbij ook nog eens fenomenaal. Ze kreeg ervoor de prijs voor beste actrice in Cannes. Dvortsevoy creëert met Ayka een ongenadig harde en daarmee unieke kijk op de vluchtelingencrisis. Hiermee is Ayka niet alleen zeer relevant, maar biedt ook een buitengewoon fascinerende, zij het een bijzonder grauwe cinematografische verbeelding van de realiteit.