In 2020 verscheen de mooie Nederlandse oorlogsfilm De Slag om de Schelde, geregisseerd door Matthijs van Heijningen Jr. Het drama volgde de met elkaar verweven levens van verschillende personages tegen de achtergrond van de bloedige gevechten om Zeeland aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. De Engelse titel luidt The Forgotten Battle - een treffende naam voor een strijdtoneel dat vaak onbesproken blijft in de context van belangrijke Nederlandse veldslagen. Ten onrechte.
Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Beveland en vooral Walcheren vormden cruciale frontlinies in de nadagen van de oorlog. Voor Van Heijningen (ditmaal als producent) reden genoeg om terug te keren naar deze geschiedenis en ons te trakteren op een boeiende documentaire. In Het Grote Offensief (een titel die wat generiek en willekeurige aandoet) legt verteller Gijs Scholten van Aschat glashelder uit hoe de slag tot stand kwam en verliep. Veel nadruk ligt op de motieven en dilemma's van de historische hoofdrolspelers, die aan de basis stonden van een drama dat talloze Duitsers, Canadezen, Polen, Britten en Zeeuwen het leven kostte.
Het Grote Offensief toont het leed aan het front, maar ook de interne conflicten aan de top, zoals Hitlers halsstarrige weigering om, tegen het advies van zijn generaals in, zijn vijftiende leger uit Zeeland terug te trekken. Daartegenover staan de meningsverschillen en prestigestrijd onder de geallieerde bevelhebbers, en de meedogenloze beslissingen die zij namen. Grote delen van Zeeland werden herhaaldelijk onder water gezet, zonder mededogen voor de burgerbevolking. Van Aschat merkt op: "Het zoute water tast de huizen en de grond voor vele generaties aan."
In gelikte reconstructies zien we sleutelfiguren zoals Bernard Montgomery, Dwight Eisenhower en Adolf Hitler cruciale beslissingen nemen die het verloop van de strijd zouden bepalen. De acteurs zijn Nederlands, wat af en toe hoorbaar is aan de uitspraak, maar de moeite waarmee de personages en accenten zijn vormgegeven, verdient een pluim. Het Grote Offensief is een tot in de puntjes verzorgde productie.
Een leuke vondst is het gebruik van pseudo-authentieke foto's waarop de acteurs zijn afgebeeld in plaats van de echte, historische figuren. Deze methode balanceert op het randje van bedrog, maar versterkt wel de zeggingskracht. Hitler, gespeeld door Mike Reus, lijkt nauwelijks op de echte man, maar de afbeeldingen en de nagespeelde scènes versterken elkaar en maken zijn personage alsnog geloofwaardig.
Een ander sterk punt zijn de visuele effecten, maquettes en animaties om het verhaal en de strategische keuzes te verduidelijken. Met de computer is een digitale 3D-afbeelding van Zeeland gemaakt, maar die wordt op fraaie wijze gepresenteerd als een tastbare maquette op tafel. We zien kleine tankjes rijden, rookpluimen opstijgen uit dorpen en landingsschepen naar de kusten van Vlissingen en Westkapelle bewegen. Het ziet er zeer verzorgd en professioneel uit, en helpt je alles goed te volgen. Wie deze documentaire heeft gezien, zal de Slag om de Schelde niet snel meer vergeten.
