Recensie

Dear Comrades! (2020)

Het ware verhaal achter het bloedbad van Novotsjerkassk in 1962, gevat in mooie zwart-witbeelden.

in Recensies
Leestijd: 2 min 40 sec
Regie: Andrey Konchalovskiy | Scenario: Elena Kiseleva en Andrey Konchalovskiy | Cast: Yuliya Vyotskaya (Lyuda), Vladislav Komarov (Oleg), Andrey Gusev (Viktor), Yuliya Burova (Svetska)Sergei Erlish (Lyuda's vader) e.a.| Speelduur: 121 minuten | Jaar: 2020

Novotsjerkassk, 1962. De prijzen van de schaarse levensmiddelen stijgen, de salarissen van fabrieksarbeiders dalen. De arbeiders pikken dit niet en komen in opstand. Ze gaan staken. Duizenden mensen trekken naar het stadhuis en politiekantoor, wat enkele arrestaties tot gevolg heeft. De dag daarna sluiten nog meer arbeiders zich aan bij de stakende menigte, op weg naar het centrum van de stad. Ze komen aan bij het kantoor van de partijcommissie van Novotsjerkassk. Wat daarna gebeurde, bleef tot in de jaren negentig onduidelijk. Met Dear Comrades! probeert Andrey Konchalovskiy het ware verhaal achter het bloedbad van Novotsjerkassk in stijlvol gefilmde zwart-witbeelden te reconstrueren.

Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Lyuda, een sovjetvrouw in hart en nieren. Ze werkt vol overgave voor de lokale partijcommissie en ziet graag dat het volk zich aan de regels houdt. Ze voelt zich beledigd als de dame van de voedseluitgifte - die haar wat extra chocoladerepen, drank en tabak toestopt - bezorgd vraagt of het waar is wat men zegt. De prijzen van levensmiddelen gaan omhoog en de salarissen van fabrieksarbeiders gaan omlaag, maar Lyuda zegt gepikeerd dat het socialisme het volk nooit in de steek zal laten. Met een volle tas verlaat ze de winkel en gaat naar huis, waar haar dochter Svetka en haar vader op haar wachten.

Konchalovskiy neemt de tijd om stapsgewijs de aanloop naar de slachtpartij te reconstrueren. In prachtige zwart-witbeelden en goed doordachte composities worden verschillende bijeenkomsten van de lokale partijcommissie geobserveerd, alsof hij de kijker de opdracht wil geven om gebeurtenissen die aan het bloedbad voorafgingen te analyseren. Het levert een wat langdradige en chaotische eerste helft op waarin een spannende opbouw mist. Zelfs een paar stenen die door de ruiten van hun kantoor vliegen helpen niet.

Na het plaatsvinden van het bloedbad verschuift het perspectief iets meer van de commissie naar Lyuda als persoon. Zij kan haar dochter niet vinden en raakt in paniek. Twijfels over het socialisme komen bovendrijven, maar ze duwt ze keihard weg door opbeurende socialistische liederen te zingen. Huilen doet ze op het toilet, maar natuurlijk niet in het bijzijn van haar (mannelijke) collega's.

Die socialistische liedjes zijn door de film heen regelmatig te horen, zelfs op het moment dat tientallen arbeiders worden doodgeschoten. Deze scène reflecteert nog het meest wat er in de jaren na het bloedbad is gebeurd. Decennialang verzwegen de autoriteiten wat er nu daadwerkelijk was gebeurd. Doen alsof er niets aan de hand is en vrolijk verder zingen. Het is de overlevingsstrategie die Lyuda aanhoudt, terwijl ze zweeft tussen haar strikt zakelijke kant en haar brekende moederhart.

Ondanks dat het Konchalovskiy te prijzen is dat hij een film heeft gemaakt over deze verschrikkelijke historische gebeurtenis in Novotsjerkassk, kun je vraagtekens zetten bij het perspectief van waaruit de waarheid wordt verteld. Waarom is het perspectief van de stakende fabrieksarbeiders niet in de film verweven? Juist zij verdienen het om in een film als deze aan het woord komen. Deze toevoeging had de film niet alleen rechtvaardiger gemaakt, maar ook een stuk spannender.