The Butterfly Effect
Recensie

The Butterfly Effect (2004)

De makers van deze ‘bovennatuurlijke thriller’ nemen de materie veel te serieus.

in Recensies
Leestijd: 3 min 19 sec
Regie: Eric Bress & J. Mackye Gruber | Cast: Ashton Kutcher (Evan Treborn), Melora Walters (Andrea Treborn), Amy Smart (Kayleigh Miller) e.a.

De chaostheorie klopt tóch! Het simpele feit dat Ashton Kutcher een regeltje uit zijn dagboek leest, heeft tot gevolg dat het hele ruimte-tijd continuüm opengescheurd wordt – welkom in de wondere wereld van The Butterfly Effect. Op zich zou een dergelijk absurd uitgangspunt nog best een vermakelijke film kunnen opleveren, ware het niet dat de makers van deze ‘bovennatuurlijke thriller’ de materie veel te serieus nemen. Ze schuwen geen enkel middel om ons de ernst van hun boodschap – dat zelfs de kleinste beslissing ingrijpende consequenties kan hebben – door de strot te rammen; kinderporno, drugsverslaving, dierenmishandeling – het zit er allemaal in. Het gebruik van dit soort zware onderwerpen is volstrekt misplaatst in een film als deze en maakt dat The Butterfly Effect uiteindelijk onbedoeld grappiger is dan al Kutchers vorige films bij elkaar.

Op jonge leeftijd lijdt Evan Treborn aan mysterieuze black-outs. Hoewel op hersenscans niets abnormaals te zien is, is Evans moeder bang dat hij de zelfde afwijking heeft die zijn vader ook had, en waarvoor deze in een psychiatrische inrichting werd opgesloten. Een dokter raadt Evan aan dagboeken bij te houden, om zo meer structuur aan zijn leven te geven. Jaren later, wanneer hij al lang geen last meer heeft van de black-outs, ontdekt Evan de dagboeken uit zijn kinderjaren, en begint hij te lezen. Tijdens het lezen wordt hij plotseling teruggeworpen in de tijd en herbeleeft hij traumatische gebeurtenissen uit zijn jeugd die – zo blijkt – de black-outs tot gevolg hadden. De black-outs vormen een soort wormholes waar hij, aan de hand van zijn dagboeken, door heen en weer kan reizen in de tijd, om zo situaties te herbeleven die hij zich niet meer kon herinneren. Door het opnieuw beleven van deze gebeurtenissen ontdekt Evan dat hij de verschrikkelijke dingen die hij en zijn vrienden vroeger hebben meegemaakt kan veranderen en zelfs ongedaan kan maken. Door in te grijpen in deze situaties komt Evan telkens terug in een totaal veranderd heden. En elke keer als hij denkt dat hij ieders leven ten goede heeft veranderd, blijkt dat de dingen alleen maar erger zijn geworden…

Gerommel met tijd en geschiedenis en de consequenties daarvan kunnen goed werken in films; kijk maar naar Back to the Future, Lola Rennt en Groundhog Day. In The Butterfly Effect slaan de makers de plank echter behoorlijk mis. Kindermisbruik, drugsverslaving, dierenmishandeling, prostitutie, ongeneeslijke ziektes en zware handicaps worden gebruikt – misbruikt! – om het verhaal gewicht te geven. Deze ernst is totaal misplaatst in een film die het niveau van popcornamusement nauwelijks ontstijgt. Bovendien heeft deze dramatisering tot gevolg dat er op bepaalde punten een spanning ontstaat tussen de belachelijke premisse en de serieuze vorm. Het resultaat: een onbedoeld pijnlijke komedie – en dat terwijl dit Kutchers eerste ‘serieuze’ film had moeten zijn.

De makers van The Butterfly Effect zijn niet gediend van een subtiele aanpak. Zo heeft iedere confrontatie van Evan met een black-out uit het verleden de meest extreme gevolgen in het heden; werkelijk alles is op zijn kop gezet, inclusief de cinematografie. Maar dat is niet genoeg! De personages in The Butterfly Effect zijn stuk voor stuk een vergaarbak van zo’n beetje elke psychische stoornis die je je kunt bedenken. We hebben hier immers met een ‘ernstige' film te maken, en dat zullen we weten ook. Tel hier enkele zeer storende karikaturen bij op – perverse kinderverkrachters hebben consequent een borrel in de hand en gehandicapten zijn keurige mensen met een scheiding in het haar – en je weet met wat voor film je te maken hebt. Aan de andere kant mag je misschien ook geen hoogstaand drama verwachten van de mensen die alleen Final Destination 2 op hun C.V. hebben staan. The Butterfly Effect begint als een aardige thriller, langzaam opgebouwd met enkele verradelijke schrikeffecten, maar zakt in vanaf het moment dat Evan begint aan zijn tijdreizen. Wat overblijft is een onevenwichtige, lachwekkende en bij vlagen smakeloze Donnie Darko-wannabe.