Berliner Tagebuch
Recensie

Berliner Tagebuch (2012)

Filmisch reisverslag verzuimt aangehaalde thema's boeiend uit te werken.

in Recensies
Leestijd: 2 min 46 sec
Regie: Rosemarie Blank | Speelduur: 74 minuten | Jaar: 2012

Rosemarie Blank is een in Amsterdam woonachtige documentairemaakster die al flink wat ervaring in haar vakgebied heeft opgebouwd. Al in 1994 won zij een Gouden Kalf voor haar documentaire Rit Over de Grens. In Berliner Tagebuch doet Blank verslag van twee korte trips naar Berlijn, de stad waar zij geboren is en een groot deel van haar vroege leven doorbracht. Uitgangspunt van de film is dat Blank enkele decennia geleden is verhuisd naar Amsterdam waardoor Berlijn niet meer als haar thuis voelt, terwijl ze zich in Amsterdam ook altijd een vreemde blijft voelen. De centrale vraag van deze documentaire is dan ook: wat is een thuis en waarom voelen mensen zich ergens thuis? Met Berliner Tagebuch probeert Blank uit te zoeken wat haar thuis is en waarom immigranten zich in een stad als Berlijn thuis kunnen voelen.

Blank probeert antwoord te krijgen op deze vragen door het gesprek aan te gaan met vooral tweede en derde generatie niet-westerse gastarbeiders. Deze mensen leggen uit hoe zij in Berlijn zijn gekomen en hoe zij de stad en de mensen ervaren. Wat opvalt, is hoe positief alle geïnterviewden tegenover de stad staan. Ze lijken allemaal hun draai gevonden te hebben en zijn vol lof over de stad. Het is vermakelijk om de persoonlijke verhalen van deze mensen te horen en om te zien hoe zij het voor elkaar hebben gekregen om een leven op te bouwen in de Duitse hoofdstad, maar na verloop van tijd slaat de verveling toe en rijst de vraag wat voor punt Blank met deze film wil maken.

Problemen lijken in het Berlijn van deze documentaire namelijk niet te bestaan en Blank lijkt ook niet op zoek te zijn naar een tegengeluid. De documentaire verwordt hiermee tot een erg subjectief reisverslag en laat de kans liggen bij de geinterviewden een discussie op gang te brengen. Het enige moment waarop er in de documentaire een ander geluid is te horen, is wanneer een bezoeker van een internetcafé zegt dat hij wel weet wat er in Duitsland en Nederland speelt. Terwijl dit een uitgesproken kans lijkt om wat dieperliggende emoties naar boven te halen, houdt Blank haar mond en verzuimt ze vragen te stellen. Het lijkt wel of haar enige motivatie voor deze documentaire is om te laten zien hoe goed alle mensen in Berlijn samenleven.

Naast de ontbrekende kritische noot is de montage van Berliner Tagebuch ook niet vlekkeloos. Het tempo is al vrij traag, maar dit wordt des te meer merkbaar door het eindeloos in beeld blijven houden van de 'talking heads’. Nadat ze wat gezegd hebben, blijft Blanks camera nog secondenlang op de gezichten hangen voordat zij naar het volgende shot overgaat. Het effect dat meestal beoogd wordt met deze techniek - het bovenbrengen van emoties van de personages - wordt niet bereikt omdat Blank er tot in den treure gebruik van maakt. De enige emotie die ermee wordt opgewekt, is irritatie bij de kijker.

Berlijn is tegenwoordig dé plek om te zijn onder creatieve, hippe twintigers en dertigers, en dat is misschien ook de reden waarom er is besloten om deze documentaire uit te brengen. Toch is het jammer dat Berliner Tagebuch als documentaire teleurstelt. Het is niet meer dan een persoonlijk reisverslag in plaats van een documentaire die op kritische wijze de thematiek behandelt.