[header]Je kent ze misschien wel. Mensen die zo nodig de opmerking moeten plaatsen dat het boek beter was, hiermee suggererend dat je het boek en de film eenvoudigweg naast elkaar kunt leggen. De dwazen![/header]
Je kent ze misschien wel. Mensen die –wanneer het gesprek over een film gaat - zo nodig de opmerking moeten plaatsen dat het boek beter was, hiermee suggererend dat je het boek en de film eenvoudigweg naast elkaar kunt leggen en met elkaar kunt vergelijken. Waanzin natuurlijk. Dat is appels met peren vergelijken... of nee dat nog niet eens; appels met… pak ‘m beet… kookwekkers. Want de verschillen zijn legio en de overeenkomsten gering. Het mag duidelijk zijn dat een dergelijke opmerking kant noch wal raakt.

Voor de goede orde, dit is wat Van Dale zegt over boek en film:

boek (het ~, ~en)
1 bundel bedrukte of beschreven bladen van papier in een band
2 letterkundig product, verhandeling, beschrijving, in bundelvorm verschenen

film (de ~ (m.), ~s)
1 strook lichtgevoelig materiaal voor foto- of filmopnamen => filmstrook, pellicule
2 werk, bestaande uit een reeks filmopnamen die bewegend beeld vormen => rolprent

De enige overeenkomst is dat beide media een verhaal kunnen vertellen. Maar ja, voor een bioloog kan een hertenkeutel ook een heel verhaal vertellen. Dat is echter nog geen reden om films of boeken met hertenkeutels te gaan vergelijken. We hebben immers met zaken van heel verschillende aard te maken. Het ene bestaat al 5000 jaar en het andere net iets meer dan 100 jaar. Dus ook wanneer het boek en de film qua verhaal dezelfde strekking hebben, is het vergelijk veel te mager en doet de karakteristieken van beide media schromelijk tekort.

Natuurlijk kun je een mening hebben over hoe een boek naar het grote scherm is vertaald maar vergelijken is zinloos. Het is nogal naïef om te denken dat een film het gehele boek zou moeten weergeven. Dat zou: a) gruwelijk lange films opleveren die b) dodelijk saai zouden zijn. Enkel bij dunne boekjes of korte verhalen kan een integrale verfilming goed uitpakken. Denk bijvoorbeeld aan Spoorloos (Het Gouden Ei ca. 100 blz.) of Shawshank Redemption (kort verhaal Rita Hayworth and Shawshank Redemption).

Een boek is een verhaalvertelling pur-sang. Neem bijvoorbeeld een vuistdikke roman, waar misschien wel 20 uur effectieve leestijd in zit; waarin karakters worden geïntroduceerd die je gaandeweg leert kennen door de uitvoerige, bladzijdenlange beschrijvingen van hun gevoelens, hun gedachten en hun dilemma’s. Dagen, weken, misschien wel maanden leef je met ze mee. Je hebt ze misschien in je hart kunnen sluiten of juist leren verafschuwen. Is het fair om dat alles te vergelijken met een anderhalf uur durende filmvertoning? Zo ja, dan mogen we de vergelijking dus ook omdraaien. Hoe moeten we dan de regie, de montage, de sets, de locaties, de special effects, de cameravoering, de acteerprestaties en de muziek gaan vergelijken met de elementen van een boek!? Wederom geen eerlijke vergelijking. Het is schrift versus beeld. Visualisatie versus de aanspraak op iemand eigen fantasie. Een boek is een boek en een film is een film. Laat het voor eens en voor altijd duidelijk zijn dat er levensgrote verschillen zitten tussen de wereld van de bewegende beelden en die van het geschreven woord en elk moet op zijn eigen merites worden beoordeeld.

De enige reden voor het uitspreken van de dooddoener: “ik vond het boek beter”, die ik kan bedenken, is dat de uitkramer van de gewraakte frase voornamelijk interessant wil doen en laten blijken dat hij/zij nog wel eens een boek leest, hopende hiermee intelligent en intellectueel over te komen. Helemaal fout natuurlijk. Laat ik dus nooit meer iemand horen zeggen: "ik vond het boek beter”...